Harari'nin üçlemesi hakkında Twitter'da kısa bir flood yapmıştım. Onu ekleyeyim:
---
spoiler ---
Harari’nin 3. kitabı çıkınca bir takım ön yargılarımdan ötürü homo deus’u okumadığımı hatırladım.
3. Kitabı da alıp vakit kaybı pahasına Sapiens’ten başlayıp 3’ünü birden okumaya karar verdim. Bugün son kitabı biter muhtemelen
Çok ilginç bir deneme bu üçleme. (Evet üçleme)
Üçleme dememin sebebi aslında şu. Nesne olarak kendimi ele alırsam durum şöyle oluyor.
Sapiens: Nereden geliyorsun?
Homo Deus: Nereye gidiyorsun?
21. Yy, 21 ders: Şimdi ne bok yiyeceksin?
Bu şekliyle insan nesnesinin zamanını geçmiş, gelecek ve şimdi olarak kapsama denemesi.
Burada “Sapiens sendromu diye bir şey var. Her şeyi o kitapla anlamaya çalışan genç” gibi hicivli bir tivit görmüştüm ki harika bir tespit.
Ama buna rağmen Harari’nin bu kapsayıcı denemesi şaşırtıcı.
Göreli bir alçak gönüllükle insan nesnesini bu kadar geniş bir şekilde kapsamaya çalışmasındaki zarafet saygıyı hak ediyor.
Modern zaman düşünürleri hakkında hep merak ettiğim şey kimlerin yarına kalacağı sorusuydu.
Yarını bugünün hangi isimleri şekillendirecek?
Listenin başına veya sonuna fark etmeksizin Harari’yi eklemek çok doğal olacaktır. Hem de şimdiden!
A. Whitehead “Batı felsefesi Platon’a düşülmüş dipnotlardan ibarettir.” diyerek batı felsefesini iğneler. Onun alaycı kastını bağlamdan koparırsak ilgili önerme kendi başına doğrudur.
Platon bugün batı felsefesine dair neredeyse bütün konuları ele almış, işlemiştir.
Platon felsefenin “içindekiler” bölümünü oluşturmuştur. Platonu beğeniriz ya da ahmak hatta zorba bulabiliriz. Ama fark etmez. Onun görüşleri dikkate alınmaksızın felsefede konuşulacak konuları belirlemiştir.
Yuval Noah Harari’yi de bu bağlamda Platon’a benzettim biraz.
Harari küstahça, aptalca şeyler yazmış olabilir. Sığ görüşler ortaya atmış da olabilir. Ya da zekice şeyler. Devrimsel fikirler...
Önemsiz detaylar bunlar.
Harari yarına kalacaktır çünkü 3. Bin yılın başında insanlığa “konuşulacak şeyler”i bağışlamış.
Yeni bir çağın başlarındayız ve bu çağın yeni bir paradigması doğuyor. Bu paradigma değişimine hakim bir isim olarak Harari omurga için öncülük ediyor.
Hem de bütünleyici bir yaklaşımla neredeyse önemli her detayı öne çıkartarak.
Bu dakikadan sonra yeni bir paradigmayla gireceğimiz yeni çağda insanların düşünceleri ve eylemleri Harari’ye düşülmüş dipnotlardan ibaret olacaktır.
Onaylayanlar ya da yanlışlayanlar olacak konulara yeni bakış açıları getirilecek ama her seferinde herkes Harari’nin üçlemesine göre pozisyon alacaktır.
Bu üçlemeyi bu yönüyle imrendirici buluyorum.
Sosyal insanın tüm zaman mefhumunu 3 kitapta özetleme becerisi.
Sapiens’i tekrar okumama rağmen Sapiens dahil 3 kitapta da çok fazla not almışım. Değindiği her konu çok değerli ve oldukça özgün.
3 kitaptan 6 kitap çıkarmak mümkün neredeyse. Bu da ayrı bir taktir meselesi tabii.
Twitter bunları yazabilmem için uygun bir ortam değil ama bu 3 kitap bütünsel olarak epey tartışma yaratmaya müsait gerçekten.
Harari her kitabında “insandan tanrıya” yolunu tarihin içinden çekip masaya koyuyor ve bu yolculuk için büyük büyük önermeler ortaya atıyor. +
Ortaya kendine özgü bir bakış açısı koyup bu perspektiften bir anlatı var.
Kitabı iddialı ve tartışmalı yapan şey de bu.
Kendine ait yol haritasını çekip çıkardığı verileri ışığında anlatan temellendiren bir tutum...
Her geçen yıl tartışılmaya devam edecektir.
Ancak kendisinin “konuşulacak şeyler”i tüm insanlara bağışlamış ve hatta dikte etmiş olduğu gerçeği benim nazarımda değişmeyecektir.
Yeni çağın “fihrist”i sanıyorum onun ellerinden çıkmış oldu.
Ayrıca Harari ile yeni kitabı üzerine yeni bir söyleşi yapıp bunu bizimle tekrar paylaşan sayın Serdar Kuzulolu'na teşekkürlerimi sunuyorum. Harika bir söyleşi olmuş.
Yeni oluşan paradigmamız üzerine ilginç anektodlar var.
Buyrun:
şu
daha önce de Harari ile türkçe altyazı destekli 1 saatlik video-röportaj hazırlamış.
Bir önceki söyleşinin linkini tekrar ararken fark ettim.
izlemedim henüz ama onu da buraya koyayım:
şu
---
spoiler ---